Wychowanie dokonuje się nie tylko w domu i szkole, ale we wszystkich kontaktach społecznych, w których jednostka uczest­niczy niezależnie od wieku. Nie oznacza to, że wychowaniu pod­dawane są tylko dzieci i młodzież. Przyjmuje się, że osoby doro­słe są już wychowane, natomiast dzieci i młodzież wymagają spe­cjalnych oddziaływań wychowawczych, ponieważ ich mechaniz­my zachowania nie są jeszcze dostatecznie ugruntowane.

W pedagogice, jako nauce o wychowaniu, wyróżnia się dwie grupy metod wychowawczych: bezpośrednie i pośrednie. Do me­tod oddziaływania bezpośredniego będą należały: uświadamianie i wyjaśnianie, przekonywanie, jawna ocena zachowania, kształ­towanie nawyków, nagrody, przymus i kary. W metodach oddzia­ływania pośredniego znajdują się: przykład, organizacja pracy szkolnej i oddziaływanie przez zespół. Wszystkimi metodami po­sługują się nauczyciele, a niektórymi z nich rodzice, którzy mogą stosować również inne metody wychowawcze nie zawsze peda­gogiczne.