Różne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne mogą odwracać na­szą uwagę od przedmiotu, na którym powinniśmy ją skupić. Na­wet niewielki ból zęba przeszkadza w skupieniu uwagi. Również przeżycia emocjonalne odwracają uwagę od przedmiotu, którym mamy się zająć. Hałas silnika, głośne rozmowy, muzyka odwra­cają uwagę od tego, co robimy i przeszkadzają w skupieniu się nad materiałem jaki mamy […]

Uwaga dowolna wyróżnia się kilkoma cechami: trwałością, za­kresem, podzielnością i przerzutnością. Trwałość jest zdolnością koncentrowania się na jednym zjawisku lub przedmiocie bez przerwy przez dłuższy czas. Trwa­łość uwagi jest większa, gdy przedmiot spostrzegany podlega róż­nym zmianom sytuacyjnym. Przedmiot’ podlegający zmianom wy­stępuje najczęściej w różnorodnych akcjach, np. w widowisku teatralnym, w filmie, zawodach sportowych itp. Wtedy […]

Wyróżniamy uwagę mimowolną i dowolną. Uwaga mimowolna występuje wówczas, gdy nie stawiamy sobie określonego celu i nie zamierzamy się czymś specjalnie intere­sować. Na przykład idąc ulicą nie mamy zamiaru obserwować wystaw sklepowych, lecz chcemy jak najszybciej dotrzeć na umówione miejsce, a jednak wystawy swoim układem towarów zwracają naszą uwagę. Budząc się rano ze snu, zwracamy […]

W zapamiętywaniu dużą rolę odgrywają analizatory i odpo­wiadające im części kory mózgu. Dlatego pamięć rozpatrywana jest jako właściwość poszczególnych analizatorów. Dominacja jednego analizatora pozwala wyodrębnić określony typ pamięci. Wyróżniamy zatem pamięć wzrokową, słuchową, do­tykową, smakową, węchową. Czyste typy pamięci spotyka się rzadko, najczęściej występują typy mieszane, u któ­rych dominującą rolę spełniają przynajmniej dwa analizatory. Niemniej […]

W pamięci wyróżnia się pięć cech, które ułatwiają zapa­miętywanie, przechowywanie i przypominanie przyswojonych treści. Należą do nich: szybkość zapamiętywania, trwałość, wier­ność odtwarzania, gotowość i zakres. Szybkością zapamiętywania mierzy się liczbą powtórzeń i czasem potrzebnym do pełnego przyswojenia materiału. U jed­nych osób szybkość zapamiętywania jest większa, u innych mniejsza. Trwałość zapamiętywania odnosi się do czasu, w […]

Rodzaje pamięci wyodrębniamy według dwóch kryteriów. Jed­nym z nich jest przedmiot pamięci i sposób zapamiętywania, a drugim różnice w procesie przechowywania. Według pierwsze­go kryterium możemy wyodrębnić pamięć mechaniczną i logiczną. U podstaw pamięci mechanicznej leży powtarza­nie, aż do pełnego zapamiętania, a u logicznej zrozumienie treści i ustalenie związków między jej elementami. Stosowanie danych rodzajów pamięci […]

Jeżeli przedmioty i zjawiska, z którymi się osoba kiedyś sty­kała, są jej znane, to rozpoznanie ich wśród innych jest wynikiem procesu pamięci. Pamięć jest właściwością organizmu polegającą na utrwalaniu zdobytego doświadczenia z zakresu poznawania rzeczywistości, rozszerzającą związki organizmu ze światem otaczającym (W. Szewczuk 1957). Składają się na nią trzy kolejno występujące po sobie procesy: zapamiętywanie, […]

Istnieje kilka koncepcji wyjaśniających powstawanie zmian w komórkach mózgowych wpływających na zapamiętanie, prze­chowanie i przypomnienie spostrzeganego materiału. Nie ma­jąc możliwości omawiania wszystkich, lub tylko niektórych z nich, przedstawimy dwie mające szersze uzasadnienie. Jedna z nich to koncepcja śladów pamięciowych, w której przyjmuje się, że na skutek działania bodźców na orga­nizm w układzie nerwowym wytwarzają się […]

Obrazy powstające w wyobraźni, będące odzwierciedleniem w świadomości spostrzeganych poprzednio przedmiotów i zjawisk, które w danej chwili nie oddziałują na nasze narządy zmysłowe, nazywamy wyobrażeniami. Możemy sobie wyobrazić wnętrze naszego mieszkania, gdy je­steśmy daleko od niego, stołówkę w której stale jadamy, wnętrze sklepu, w którym czynimy codzienne zakupy itp. Wyobrażenia nie są uzależnione tylko od […]

Wyobraźnia nie jest więc procesem jednorodnym i wyraźnie zaznaczają się w niej dwa rodzaje. Mamy wyobraźnię odtwór­czą, w której odtwarzamy rzeczywistość i twórczą, przetwa­rzającą rzeczywistość. Niektórzy nie uznają terminu ?odtwórcza”, ponieważ uważają, że każda czynność wyobraźni jest przetwarza­niem rzeczywistości, chociaż czasami w bardzo niewielkim stop­niu. Jednak odtwarzając w wyobraźni przedmioty poprzednio spostrzegane staramy się odtworzyć […]