marzec 23rd, 2012 
admin Pośród zróżnicowanych rodzajów pedagogiki, pedagogika społeczna odgrywa poważną rolę w poznawaniu złożoności procesów wychowawczych. Pedagogika społeczna wyodrębniła się z pedagogiki ogólnej na przełomie XIX i XX wieku dzięki rozwojowi nauk społecznych. Powstała odrębna dyscyplina naukowa, której zainteresowania koncentrują się na środowiskach społecznych i wynikających z nich zagrożeń dla pomyślnego rozwoju wychowanka oraz na kompensacji braków środowiska.
Pedagogika społeczna zajmuje się przede wszystkim wpływem czynników społecznych i kulturowych, które działają poza szkołą oraz funkcjonowaniem instytucji kulturalnych, wychowawczych i społecznych, które wspomagają proces wychowania dzieci i młodzieży.
Wychowankami potrzebującymi pomocy ze strony pedagogów społecznych są dzieci i młodzież oraz osobnicy dorośli, którzy znaleźli się w stanie zagrożenia spowodowanego nienormalnymi warunkami środowiska. W stanie zagrożenia znajdują się osoby ze środowisk alkoholików, narkomanów, złodziei lub prostytutek. Osobnicy dorośli również przeżywają zagrożenie i nieporadność, gdy zmieniają środowisko na zupełnie inne, do którego nie są przystosowani, np. przy przejściu ze wsi do miasta. Środowisko miejskie różni się zasadniczo od wiejskiego i może powodować zaburzenia w zachowaniu osób, które nie są do niego przystosowane. Należy temu przeciwdziałać; a ponieważ nie we wszystkich środowiskach są pedagogowie społeczni ich rolę powinni przejmować ci, którzy działają w środowisku, a więc i pielęgniarki środowiskowe.
Jak z powyższych uwag wynika, wychowania nie można umiejscawiać tylko w rodzinie, żłobku, przedszkolu czy szkole, ponieważ każda sytuacja społeczna działa na wychowanka i kształtuje jego zachowanie. Środowisko społeczne ma duży wpływ na przebieg wychowania osób znajdujących się w nim. Dziecko, a potem młody człowiek jest kształtowany przez kolegów, współpracowników, organizacje społeczne, zespoły doraźne, teatr, kino, telewizję, radio itp. Do instytucji pozaszkolnych należą również biblioteki i czytelnie, kluby, świetlice i domy kultury.
W pedagogice społecznej wyróżniamy następujące dziedziny: pedagogikę opiekuńczą, wychowanie środowiskowe, kształcenie pozaszkolne i pracę kulturalno-oświatową z dorosłymi.
Przy tak szerokim zakresie działania, potrzeba wielu osób do realizacji zadań. Główny trzon stanowią nauczyciele i wychowawcy różnych zakładów, następnie bibliotekarze, pracownicy kulturalno-oświatowi zatrudnieni w domach kultury, świetlicach, domach wczasowych, sanatoriach, pracownicy socjalni, opiekunowie społeczni oraz liczna rzesza pielęgniarek środowiskowych. Te ostatnie spełniają najpoważniejszą rolę w środowiskach domowych pacjenta, do którego nie docierają pracownicy kulturalno- -oświatowi. Pielęgniarki środowiskowe, z racji swojej pracy zawodowej, najlepiej zdają sobie sprawę z braków i niedostatków wychowawczych w domach rodzinnych. One najskuteczniej mogą realizować nie tylko pedagogikę opiekuńczą, ale całość pracy kulturalno-oświatowej z dorosłymi oraz oświatę zdrowotną, Podejmując tego rodzaju pracę mogą najskuteczniej oddziaływać na podopiecznych znając konkretne niedomagania w postępowaniu z dziećmi, osobami w podeszłym wieku czy niepełnosprawnymi, lub inwalidami. Potrzeb w danym środowisku może być wiele i nie sposób wymienić wszystkich.
W ramach pedagogiki społecznej wyodrębniają się dwa kierunki: zmiana środowiska i kompensacja bodźców.
Zmiana środowiska wychowawczego polega na podejmowaniu przez osoby działające takich czynności, które zbliżają dane środowisko do przyjętego modelu, uznawanego za idealny. Helena Radlińska, pierwszy polski pedagog społeczny, która zapoczątkowała ten kierunek działalności, określa ją jako ?przekształcanie środowiska w imię ideału”.
Kierunek kompensacyjny dąży do wykluczenia bodźców niekorzystnych wychowawczo, a wprowadzania na ich miejsce bodźców korzystnych. Na przykład wprowadzenie świetlic w szkołach ma kompensować brak miejsca do odrabiania lekcji w domu, chociaż świetlica ma być nie tylko miejscem” do odrabiania lekcji. Świetlica ma również rozwijać pozytywne zainteresowania uczniów, kompensując tym sposobem brak takich zainteresowań lub zainteresowania niewłaściwe, jakie mogłoby dać dziecku środowisko. Rozwijanie kółek sportowych w domach kultury i szkołach skompensuje wiele niepożądanych czynności, które mogłyby zaistnieć wówczas, gdyby młodzież nie była zorganizowana. Do tego kierunku będą należały grupy podwórkowe lub osiedlowe dzieci i młodzieży czy świetlice blokowe. Nie wszędzie jest to możliwe do zorganizowania, ale tam, gdzie można taką świetlicę zorganizować, jej działalność rozwiąże wiele problemów wychowawczych.
W ustroju socjalistycznym, w którym tak wiele uwagi poświęca się planowej organizacji różnych dziedzin kultury i gospodarki z myślą o stworzeniu każdemu obywatelowi sprzyjających warunków rozwoju i doskonalenia się, sprawy, którymi zajmuje się pedagogika społeczna stają się bardzo ważne.
Posted in