Cukrzyca jest chorobą stwarzającą wyjątkowo wiele oka­zji do oddziaływań wychowawczych. Nowoczesny sposób terapii przewiduje aktywne włączanie samego dziecka do kontroli swe­go stanu zdrowia, jak i do procesu leczenia i do tego trzeba je przygotować.

Najwięcej zachorowań na cukrzycę przypada na trzeci, szósty i dwunasty rok życia. Choroba u małego dziecka ma zwykle prze­bieg utajony i ujawnia się najczęściej wtedy, gdy nastąpi jakieś silne przeżycie psychiczne (wypadek, operacja itp.), albo w prze­biegu chorób zakaźnych. Najczęściej przykrymi stanami tej cho­roby obciążającymi znacznie psychikę dziecka są:

a)    obawa przed wystąpieniem śpiączki,

b)    konieczność kilkakrotnego w ciągu dnia kontrolowania za­wartości cukru w moczu,

c)    konieczność wykonywania wstrzyknięć,

d)    obawa przed śmiercią,

e)    ograniczenia cukru w diecie.

Oddziaływanie wychowawcze na dzieci chore na cukrzycę to przede wszystkim wyjaśnienie konieczności postępowania zgod­nego z zaleceniami, chociaż nie zawsze to rozumieją i często bun­tują się przeciwko przestrzeganiu rygorów, a nawet przeciwko wstrzyknięciom, co już staje się niebezpieczne dla ich zdrowia. Reakcje dziecka silnie przeżywają rodzice, stąd konieczność od­działywania na rodziców, aby okazali rozsądek. Powtarzanie przez wiele lat tych samych zabiegów może wprowadzić dziecko w stan nerwicowy, z czego należy zdawać sobie sprawę i nie dopuszczać do tego. Dzieci i młodzież chora na cukrzycę przejawiają większą drażliwość, która bywa dość często przyczyną konfliktów z oto­czeniem. Podobnie, jak w omawianych poprzednio schorzeniach narządu ruchu zaznacza się poczucie mniejszej wartości, krzywdy, obniżenie zainteresowań sprawami innych ludzi.

Już dzieci 5?6-letnie przygotowuje się do wykonywania wstrzyknięć, najpierw w zabawach na lalkach, później na sobie. Jednocześnie należy nauczyć dziecko posługiwać się glukotestami i wykonywać badania moczu.

W okresie pokwitania, a więc między 12?14 rokiem życia, młodzież zaczyna zdawać sobie sprawę ze swej odmienności od innych, wstydzi się ujawnić przed rówieśnikami swoją chorobę, aby nie być wyśmianym. U młodzieży pojawiają się nowe zmar­twienia dotyczące przyszłości, wyboru zawodu, wyboru partnera życiowego itp.

Zadaniami typu wychowawczego, które spełniać powinna pie­lęgniarka pracująca na oddziale cukrzycy są: wyjaśnienia i per­swazje, wskazanie, jak układać plan dnia, jaki prowadzić tryb życia, aby nie obciążać nadmiernym wysiłkiem organizmu, jak postępować w przypadku pogorszenia samopoczucia, jak bronić się przed zakażeniami i jak się żywić. Trzeba nauczyć dzieci i ro­dziców zasad aseptyki, sposobu obliczania dawek insuliny, wy­konywania wstrzyknięć oraz badań kontrolnych moczu.

Należy również dążyć do osłabiania napięć nerwowych u ma­łych pacjentów i ich rodziców, aby nie okazywali dziecku swego niepokoju o jego zdrowie. Trzeba także nauczyć rodziców roz­poznawania według objawów rodzaju śpiączki, aby mogli udzie­lić dziecku koniecznej pomocy. Rodzice powinni okazywać dziec­ku zainteresowanie, serdeczność, nie podkreślać jego choroby, ale być stanowczymi, gdy chodzi o sprawy leczenia.

Dziecko może być leczone w szpitalu, ale po okresie leczenia wraca do domu i opiekę nad nim przejmuje dziecięca poradnia cukrzycowa. Koniecznie trzeba poinformować rodziców, że cho­ciaż dziecko powróciło z leczenia szpitalnego, to zgodnie z zale­ceniami lekarza powinni zgłaszać się z nim w wyznaczonych ter­minach do badań kontrolnych. Na badania kontrolne dziecko po­winno przynosić ze sobą zeszyt z zapisem wyników badań moczu.

Pielęgniarka środowiskowa powinna mieć rejestr dzieci cho­rych na cukrzycę i systematycznie je odwiedzać, kontrolując stan zdrowia dziecka, orientować się w stopniu świadomości rodzi­ców i w przygotowaniu do opieki nad dzieckiem cukrzycowym. Jeśli zostaną stwierdzone jakieś braki lub niedociągnięcia w za­kresie opieki nad chorym, to należy natychmiast je likwidować, uświadamiając rodziców o konieczności przestrzegania ustalo­nych rygorów.