marzec 23rd, 2012 
admin Główną formą działalności dziecka w okresie przedszkolnym jest zabawa. Sam termin ?zabawa” używany jest w różnych znaczeniach, na ogół obejmuje te wszystkie czynności, które dziecko podejmuje bez przymusu zewnętrznego, dla własnej przyjemności. Różne były wyjaśnienia, dlaczego dziecko się bawi. Zabawę interpretowano jako zjawisko biologiczne, identyfikowano zabawę dziecka z zabawą zwierząt uważając, że pełni ona funkcję ćwiczenia przygotowawczego.
W psychologii współczesnej nieco inaczej ujmuje się zabawę i podkreśla się w niej cztery zasadnicze cechy, na które dawne teorie nie zwracały uwagi (M. Zebrowska, 1966):
a) zabawa dziecka jest zjawiskiem społecznym, a nie czysto biologicznym,
b) zabawa dziecka różni się jakościowo od zabawy zwierząt,
c) zabawa zmienia się i kształtuje w zależności od warunków społeczno-historycznych, w jakich się dzieci wychowują,
d) w zabawie dziecko odzwierciedla poznawaną rzeczywistość.
Znaczenie zabawy dla rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka jest duża. Zabawa kształtuje sprawność i umiejętność dziecka, przyczynia się do rozwoju fizycznego. Przez zabawę poznaje ono świat, uczy się odróżniać to, co jest rzeczywiste od fantazji, uczy się współżyć i współdziałać w grupie, podporządkowuje się regułom obowiązującym w zabawie, przepisom i prawidłom, których należy przestrzegać i uczy myślenia przyczynowo-skutkowego. Zabawa jest również ważnym czynnikiem wychowania moralnego, wyzwala inicjatywę, rozwija samodzielność, jest źródłem radości, odpoczynkiem i pracą. W zabawie kształcą się funkcje fizyczne i psychiczne, takie jak: zdolności ruchowe, spostrzeganie, pamięć, wyobraźnia i myślenie.
W okresie przedszkolnym, tak jak i poprzednim, występują różne rodzaje zabaw, które można podzielić na cztery grupy: tematyczne, konstrukcyjne, ruchowe i dydaktyczne.
W zabawach tematycznych dziecko przyjmuje różne role zaobserwowane w życiu codziennym. Jest lekarzem, pielęgniarką, kierowcą, sprzedawcą, pacjentem. Przedmiotom nadaje różne funkcje: ołówek lub patyczek mogą być termometrem, widelcem, ludzikiem. Lalki i zabawki też spełniają różne role, są: dziećmi, pacjentami, pasażerami. W zabawie tematycznej dziecko przekształca rzeczywistość, zmienia ją, ale pilnie obserwuje te wszystkie zjawiska, które są mu zmysłowo dostępne. Chociaż zabawa jest wytworem wyobraźni, to jednak zdaje sobie sprawę z tego i ani na chwilę nie traci poczucia realności. Babka z piasku jest ciastkiem, ale gdy osoba dorosła udaje, że chce ją zjeść, dziecko woła: ,,to piasek”.
Dzieci przedszkolne bawią się w mniejszych lub większych grupkach, rzadziej pojedynczo, co w dużej mierze przyczynia się do rozwoju społecznego. Dziecko uczy się liczyć z innymi, podporządkowywać swoje zachcianki obowiązującym zasadowi, rezygnować z egoistycznych nastawień na rzecz kolegi lub grupy. Z rozwojem wieku dziecka wydłuży się czas zabawy grupowej. W najmłodszej grupie trwa ona zaledwie 3?5 minut, a w najstarszej 40?50 minut.,
Zabawy konstrukcyjne ? to wszelkiego rodzaju budowle z klocków lub elementów w tym celu przygotowanych. W okresie poniemowlęcym dziecko nie stawiało sobie żadnego celu, konstrukcja była nazywana w trakcie budowy lub po jej wykonaniu. Często dziecku brak było pomysłów do nazwania konstrukcji i nie wiedziało, co zbudowało. W okresie przedszkolnym dziecko ma już określony cel budowy i nie czynność jest najważniejsza, ale jej wynik. Zabawy konstrukcyjne kształcą spostrzegawczość, wyobraźnię, wytrwałość, motywację wyrażającą się w doprowadzeniu dzieła do końca itp. Obserwuje się również zbiorową zabawę konstrukcyjną, w czasie której kilkoro dzieci coś buduje razem.
Zabawy ruchowe wyrabiają u dziecka sprawność ruchową, orientację, koordynację ruchów. Należą do nich wszystkie korowody, berki, kółka graniaste, w których dużo jest gonitwy i biegania. Zabawy w chowanego dają dziecku dużo przyjemnych przeżyć, jeśli nie da się zaskoczyć i uda mu się zmylić czujność szukającego. Ten rodzaj zabaw zawiera wszystkie formy naturalnych ruchów człowieka. Trzeba się pochylać, kłaniać, zginać, podskakiwać itp. Dziecko wykonuje je tak, jak umie, nie musi poddawać się żadnej dyscyplinie koniecznej przy ruchach gimnastycznych.
Zabawy dydaktyczne ? to specjalna forma zabaw o określonym celu, organizowanych przez wychowawców. Należą do nich: układanki według wzoru, segregowanie obrazków, zagadki czynnościowe, jak np. ułożenie małych prostokątów w większym kwadracie itp. Tego rodzaju zagadek jest wiele i dziecko musi wykazać dużo pomysłowości, aby je rozwiązać. Zabawy dydaktyczne kształcą myślenie, bo zanim dziecko wykona jakąś czynność musi pomyśleć, jak ją zrobić, jak ułożyć poszczególne elementy, chociaż do rozwiązania zagadki „dąży przez wiele prób i wiele błędów. Zabawy te są dobrym ćwiczeniem dla myślenia przyczynowo-skutkowego, kształcą uwagę, rozwijają pamięć i zmuszają dziecko do rozpoczęcia pracy od początku, jeśli nie osiągnęło pozytywnego wyniku.
Niektórzy psychologowie twierdzą, że zabawa rozładowuje u dziecka nieprzyjemne napięcia, uwalnia od lęku, zaspokaja potrzeby, których nie może realizować w rzeczywistości. Z tych względów w krajach zachodnich, a szczególnie w USA, Francji, Anglii, w placówkach psychologicznych stosuje się terapię zabawową w celu rozładowania napięć nerwowych lub emocjonalnych. W tego rodzaju zabawach stwarza się odpowiednie sytuacje, w których dziecko ma możność przeżycia konfliktu, a jednocześnie dąży się do przekształcenia postawy dziecka w odniesieniu do tych sytuacji.
Twórczość dziecka jest drugą formą działalności poza zabawą. Należy do niej: wycinanie, malowanie, rysowanie, lepienie z gliny lub plasteliny. W zajęciach artystycznych, a szczególnie w rysunku, dziecko zaczyna odzwierciedlać rzeczywistość. Oczywiście rysunek dziecka nie oddaje dokładnie danego fragmentu rzeczywistości, ale to, co dziecko wie o tym fragmencie. Dziecko rysuje nie to, co widzi, ale to, co wie o rysowanym przedmiocie.
Według Szumana (1927) rysunek dziecka w swoim rozwoju przechodzi przez trzy etapy. Pierwszy etap to bazgrot a. Dziecko rysuje zygzaki, spirale, linie proste, kropki, linie krzywe, kółeczka itp. Na tym etapie ważny dla dziecka jest sam ruch rysowania. Rysując wykonuje wiele mechanicznych ruchów pozostawiających widoczne ślady na papierze, ścianie,, stole. Po pewnym czasie linie te przestają się przecinać, wyodrębniają się formy zamknięte, łuki łączą się z* kreskami, kreski z kropkami.
Powstaje pierwszy schemat postaci ludzkiej, tak zwany głowonóg, składający się z głowy, rąk i nóg.
Jest to przejście do drugiego etapu, którym jest tworzenie schematu. Ten okres zwany jest również ideoplastyką. Tutaj występuje już kontur przedmiotu, często wypełniony barwą. Powstają schematy domku, dymu z komina, wagonu kolejowego, samochodu, drzwi, okien, drzew. Rysunek dziecka jest uproszczony, zgeometryzowany, schematyczny.
Trzeci etap to rysunek półschematyczny. Jest to okres fizjoplastyki, kopiowania natury, uwzględniania w rysunku cech rysowanego przedmiotu. Tu występuje dążenie do możliwie dokładnego oddania rzeczywistości, a nie uwzględniania posiadanej o niej wiedzy.
Twórczość odgrywa w rozwoju dziecka ważną rolę. Zarówno rysunek, jak i ulepianki czy wycinanki ćwiczą ruchy ręki, wyrabiają precyzję ł koordynację palców, rozwijają spostrzegawczość. Te zajęcia są ćwiczeniami przygotowującymi do późniejszego pisania, trzymania ołówka, pióra, kreślenia nimi liter i wyrazów. Rozwój uwagi i spostrzeżeń przygotowuje do przyszłego czytania. Zamierzenia realizowane w rysunku rozwijają celowość działania, tak ważną w nauce szkolnej. Wykonanie danej pracy rozwija wytrwałość i konieczność doprowadzenia rozpoczętej pracy do końca.
Posted in