marzec 23rd, 2012 
admin Rozwojem nazywamy zmiany zachodzące w jednostce wraz z jej wzrostem. Obserwując dziecko widzimy, jak z zupełnie niedołężnego osobnika zdanego na opiekę dorosłych wyrasta samodzielna istota, rozumna i działająca zgodnie z wymaganiami środowiska.
Chociaż rozwój przebiega w sposób ciągły, można w nim jednak wyodrębnić poszczególne okresy charakteryzujące się specyficznymi cechami, zwanymi właściwościami wieku. Zmiany rozwojowe w początkowym okresie życia zachodzą bardzo szybko i okres pół roku dla niemowlęcia jest czasem dużych zmian. Ten sam. okres w wieku 10 lat już nie ukazuje tak dużych zmian. Zmiany jakie następują w dziecku w związku z rozwojem, nie są tylko zmianami ilościowymi, ale również jakościowymi.
Niemowlę nie jest dokładną kopią człowieka dorosłego, ma inne proporcje ciała, inny stosunek do siebie poszczególnych części ciała i narządów. Również jakościowo różni się od człowieka dorosłego, szczególnie gdy chodzi o funkcje wszystkich narządów, jak np. gruczołów dokrewnych, układu nerwowego czy innych. Także życie psychiczne niemowlęcia i dziecka w późniejszych okresach rozwoju jest inne niż człowieka dorosłego. Dziecku brak doświadczeń, które dopiero zdobywa w czasie swego życia; inaczej przebiegają jego procesy psychiczne, inaczej odbiera bodźce, inaczej myśli itp. W wyodrębnionych okresach rozwojowych rejestruje się zmiany, jakie następują w organizmie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Poszczególne okresy rozwojowe nie odcinają się od siebie w sposób ostry; jeden przechodzi w drugi bez wyraźnie rysujących się granic. Podczas wykonywania jednych czynności dziecko może się znajdować na wyższym poziomie, a przy innych na niższym. Do pewnych czynności fizycznych,’ czy umysłowych, dziecko dorasta szybciej, do innych wolniej. Trudno tu ustalić jakieś zasady, ponieważ rozwój zależy od dyspozycji indywidualnych osobnika.
Mimo braku ostrych granic między okresami rozwojowymi oraz różnic indywidualnych w przechodzeniu z jednego okresu do drugiego można jednak wyodrębnić pewne etapy rozwojowe, charakteryzujące się specyficznymi cechami. Rozwój psychiczny jest procesem, w którym zmiany ilościowe zachodzące w organizmie przechodzą w zmiany jakościowe. Najważniejsze z tych zmian decydują o przejściu z jednego etapu w drugi, czyli z jednego okresu rozwojowego do drugiego.
Za podstawę podziału na okresy rozwojowe przyjęto współcześnie przemiany zachodzące w psychice dziecka, rodzaj jego działalności i stosowane formy oddziaływania wychowawczego. Przyjęta kryteria podziału na okresy są więc następujące (M. Żebrowska, 1966): ‚
a) sposób poznawania przez dziecko otaczającej rzeczywistości,
b) główny rodzaj działalności dziecka,
c) stosowane metody oddziaływania wychowawczego.
Na podstawie powyższych kryteriów wyodrębniono w rozwoju psychicznym dzieci i młodzieży następujące okresy:
- Okres niemowlęcy ? pierwszy rok życia.
- Wiek poniemowlęcy ? od pierwszego do trzeciego roku.
- Wiek przedszkolny ? od trzeciego do siódmego roku.
- Młodszy wiek szkolny ? od 7 do 11?12 lat.
- Okres dorastania ? od 11?12 lat do 17?18 lat.
W dalszych rozważaniach nad rozwojem psychicznym będziemy omawiali wymienione okresy. Wiek poniemowlęcy jest często określany jako wiek żłobkowy, ponieważ dziecko w tym czasie najczęściej wychowywane jest w żłobku. Okres dorastania młodzieży często określany jest jako okres dojrzewania, ponieważ w tym czasie młodzież dojrzewa biologicznie.
W każdym z tych okresów występują inne sposoby poznawania świata, jak i inny rodzaj dominującej działalności. Na przykład w wieku przedszkolnym podstawową formą działania dziecka jest zabawa, w szkolnym ? nauka, a w młodzieżowym przygotowanie do zawodu i do pełnienia ról społecznych.
Również inne metody oddziaływania wychowawczego stosuje się do dziecka w wieku poniemowlęcym, w którym zdobywa umiejętności mowy i chodzenia, a inne w okresie przedszkolnym. Nie można także metod stosowanych do dzieci odnosić do młodzieży, która wymaga innego podejścia do niej, bardziej uzasadnionych argumentów; staje się samodzielna i dąży do niezależności.
Nie należy sądzić, że podstawą wyróżnienia poszczególnych okresów jest rozwój jednej pojedynczej właściwości psychicznej czy fizycznej. W każdym okresie rozwojowym bierze się pod uwagę całokształt zmian świadczących o odmiennej charakterystyce dziecka w danym wieku.
Posted in