marzec 23rd, 2012 
admin Spostrzeżenia. Dzięki zabawom dziecko ma coraz więcej styczności z nowymi przedmiotami. Jednak spostrzegając je słabo jeszcze wyróżnia w nich części składowe, nie dostrzega cech istotnych. Potrafi spostrzec jakiś szczegół, ale nie zauważa wszystkich elementów oraz istotnych cech przedmiotu. Spostrzeganiem dziecka kierują chwilowe zainteresowania i emocje, jednak w związku z coraz większym rozwojem mowy, poznając nazwy cech przedmiotów, odcienie barw, spostrzega coraz pełniej i dokładniej, a sam akt spostrzegania staje się coraz bardziej świadomy (M. Żebrowska, 1966).
Pamięć dziecka jest jeszcze mimowolna. Najlepiej zapamiętuje to, co je zainteresowało, na co zwróciło uwagę. W wieku przedszkolnym zaczyna się również rozwijać pamięć dowolna. Dziecko uczy się tekstów piosenek, wierszyków, na których musi skupić uwagę, aby je zapamiętać. Pamięć dziecka jest jednak związana z bezpośrednimi wrażeniami i spostrzeżeniami, dlatego dzieci znacznie więcej nowych słów i faktów zapamiętują w czasie zabawy niż w warunkach laboratoryjnych. Jeśli chodzi o sposób zapamiętywania, to chociaż dominuje pamięć mechaniczna, obok niej zaczyna występować pamięć logicz- n a. Dziecko przedszkolne prędzej uczy się wiersza zrozumiałego dla niego niż takiego, którego treści nie rozumie lub zawierającego niezrozumiałe dla dziecka wyrazy.
Uwaga. W okresie przedszkolnym dominuje uwaga mimowolna. Jeśli uwaga dowolna występuje, to trwa bardzo krótko, gdyż jest przerywana przez różne bodźce docierające z zewnątrz. Stąd też uwaga dziecka jest rozproszona i dziecko nie potrafi utrzymać jej przez dłuższy czas na jednym przedmiocie.
Uwaga dowolna kształtuje się na zajęciach, w czasie zabaw zespołowych, przy wykonywaniu drobnych poleceń. Racjonalna organizacja zajęć ma duże znaczenie dla rozwoju i koncentracji uwagi.
Wyobraźnia. Jest najbardziej powiązana z działalnością dziecka przedszkolnego. Bawiąc się przetwarza w wyobraźni rzeczywistość i spostrzegane przedmioty. Przewrócone krzesło jest samochodem, tramwajem, duże pokrywki od naczyń kierownicą, tarczą czy kołami. W wyobraźni dziecka powstają nowe obrazy, dziecko zaczyna fantazjować bez działania bezpośrednich bodźców zewnętrznych. Początkowo wyobraźnia ma charakter odtwórczy, a pod koniec okresu przedszkolnego staje się coraz bardziej twórcza, dziecko może sobie wyobrazić nie tylko przedmioty i zdarzenia, ale również ich przekształcenia. Szybki rozwój wyobraźni powoduje, że dziecko zatraca granicę między tym, co rzeczywiste, a tym, co zmyślone. Podaje fakty, które nie miały miejsca i nie chce wierzyć, że ich nie było. To nie jest kłamstwo i nie należy dziecka za to karać, ale uczyć, aby odróżniało rzeczywistość od fantazji.
Myślenie i mowa. Myślenie dziecka jest w dalszym ciągu konkretno-wyobrażeniowe i sytuacyjne. Najłatwiej myśli ono o tym, co się dzieje aktualnie. Piaget, psycholog szwajcarski, myślenie w tym okresie nazywa przedoperacyjnym i polega ono na wyprowadzeniu wniosków z aktualnej sytuacji. Na przykład tych samych kasztanów ułożonych jeden przy drugim będzie mniej niż rozsuniętych na całą szerokość stołu, chociaż dziecko widziało, że nie dodano nowych kasztanów, a tylko je rozsunięto. Czekolada połamana na kawałki staje się większa od takiej samej w całości. Myślenie dziecka przedszkolnego skierowane jest głównie na sprawy związane z jego działalnością.
Na skutek gromadzenia doświadczeń, bogacenia działań oraz przyswajania coraz więcej pojęć ogólnych, myślenie dziecka przechodzi od konkretno-wyobrażeniowego do abstrakcyjnego i pod koniec tego okresu dziecko zdolne jest do stosowania prostych form rozumowania logicznego. Pod koniec tego okresu przyswaja sobie zasady: stałości masy, niezależnie od rozdrobnienia jej na kawałki, stałości objętości, niezależnie od kształtu naczynia, jednoznacznej odpowiedniości zbiorów równolicznych, niezależnie od konfiguracji poszczególnych elementów. Opanowanie tych zasad pozwala dziecku na rozumienie zagadnień arytmetycznych w czasie nauki szkolnej.
Według Piageta pod koniec okresu przedszkolnego zaczynają się u dziecka kształtować podstawy do stosowania w myśleniu operacji konkretnych. Oznacza to, że dziecko może wyprowadzać logiczne wnioski, gdy wynikają one z czynności na konkretnych przedmiotach. Poza tym operacje charakteryzują się odwracalnością, to jest zdolnością powracania w myśleniu do sytuacji poprzedniej, jeśli ona może wyjaśnić pewne zależności. Już teraz dziecko nie powie, że rozsuniętych kasztanów jest więcej niż zsuniętych razem, jeśli nic nie dodano. Porównuje sytuację obecną z sytuacją poprzednią, której już nie ma, ale która wyjaśnia wielkość zbioru kasztanów. Dziecko przyswaja sobie coraz więcej pojęć, rozumie nadrzędność i podrzędność zbiorów, chociaż nie we wszystkich jeszcze dziedzinach. Zdobywa umiejętność klasyfikacji, w której podstawowym czynnikiem są cechy wspólne przedmiotów zaklasyfikowanych do danej grupy.
Mowa dziecka wzbogaca się i rozwija dzięki stałemu posługiwaniu się nią. Pod koniec okresu przedszkolnego zasób słownictwa wzrasta do 3000 słów, a zdania dziecko już buduje w poprawnych formach gramatycznych. Przyswaja sobie już niektóre formy koniugacji i deklinacji oraz czasy, najpierw czas teraźniejszy, potem przeszły, a na końcu przyszły. Zdania wypowiadane przez dziecko są bardziej zróżnicowane, pojawiają się zdania złożone, najpierw współrzędnie, a potem podrzędnie (ze spójnikiem ?gdyż”, ?bo”). Mowa dziecka z egocentrycznej, kiedy mówi do siebie, przekształca się w mowę Uspołecznioną, gdy informuje o czymś drugą osobę. Mowa dziecka charakteryzuje się dużą liczbą pytań. Jest to okres ?drugiego wieku pytań”, przypadającego w trzecim roku życia. ?Pierwszy wiek pytań” wystąpił w połowie drugiego roku życia, w którym dziecko stale pytało, jak się nazywają otaczające je przedmioty (a to, to co?). W drugim wieku pytań dziecko pragnie wyjaśnić przyczyny (dlaczego) i skutki (po co). Świadczą one o wysiłkach rozumienia zależności, a mowa przechodzi z formy sytuacyjnej w przyczynową.. W pytaniach przejawiają się nie tylko zainteresowania, ale również ujawniają braki w rozumieniu zdarzeń, .zależności, związków, a nawet zjawisk. Dziecko pyta, bo chce poznać, zrozumieć, wiedzieć, jak to jest. Odpowiedzi dawane dziecku muszą być rzeczowe, ścisłe, treściwe, dostosowane do poziomu umysłowego dziecka. W żadnym wypadku nie mogą być dawane ,,na odczepnego”, a niedopuszczalne są odpowiedzi fałszywe. Lepiej przyznać się do niewiedzy, niż wprowadzić dziecko w błąd.
Kształtowanie osobowości dziecka w okresie przedszkolnym jest coraz, wyraźniejsze. Przejawia się to w postawach społecznych dzieci, w nawykach postępowania moralnego i we współdziałaniu społecznym. Wyraźnie zaczyna zaznaczać się wpływ motywacji w działalności dziecka. W kształtowaniu osobowości dziecka dużą rolę odgrywają dorośli, ponieważ od nich dziecko przejmuje wzory, stara się ich naśladować, obserwuje ich sposoby zachowania się itp. Jeżeli wzory postępowania dorosłych nie będą właściwe, to i dziecko nie będzie właściwie postępowało. Dorośli wpływają na kształtowanie charakteru i woli dziecka. Do kształtowania charakteru również przyczyniają się zabawy, w których trzeba przestrzegać-prawideł i reguł obowiązujących w zabawie.
Wraz z rozwojem drugiego układu sygnałowego (mowa), rozwijają się procesy hamowania. Wola dziecka przejawia się nie tylko w tym, że dziecko czegoś chce i domaga się, ale w pohamowaniu swoich zachcianek, w odmówieniu sobie tego, czego pragnie. Już teraz zaczyna się kształtować cierpliwość, wytrwałość, obowiązkowość, dokładność, koleżeńskość, powstają przyjaźnie, występuje podporządkowanie się poleceniom dorosłych. Rozwijają się u dziecka pojęcia moralne, a z nimi ocena moralna będąca podstawą kształtowania stosunku dziecka do innych. Dziecko przejmuje formy zachowania takie, z jakimi się styka, a jeśli nie są one zgodne z normami moralnymi, to przeżywa różnego rodzaju zaburzenia psychiczne.
Posted in