marzec 23rd, 2012 
admin J. Szczepański podaje, że ?Życie społeczne ludzi jest zespołem zjawisk i procesów powstających na tle zaspokajania biologicznych potrzeb organizmu i procesów życiowych w tym organizmie zachodzących”.
Zaspokajanie przez ludzi potrzeb biologicznych prowadzi do odpowiednich społecznych wzorów: spędzania czasu wolnego, spożywania posiłków, spędzania wakacji, dni wolnych-od pracy. Zaspokajanie potrzeb biologicznych małego dziecka kształtuje wzory pielęgnacji.
Ludzie zamieszkujący dany teren charakteryzują się różnymi cechami biologicznymi, np. płcią, płodnością, zdrowotnością. Cechy te mają wpływ na zachowania społeczne ludzi. Przykładem może być kształtowanie się wzorów zachowania w pracy zawodowej kobiet-matek. W ich przypadku, szczególnie kiedy mają małe dzieci, ma miejsce częsta nieobecność w pracy. Płodność kobiet decyduje o tym, ile dzieci będzie potrzebowało miejsc w żłobkach, przedszkolach czy szkołach, jakie problemy staną przed systemem oświaty. Stan zdrowotny ludności na danym terenie, czy w danym zawodzie wpłynie na organizację służby zdrowia, rodzaj potrzebnych poradni.
Zycie społeczne realizowane przez ludzi odbywa się w konkretnych warunkach środowiska geograficznego, które stanowi część środowiska przyrodniczego. Wpływ środowiska geograficznego na życie społeczne jest pośredni. Polega on np. na tym, że określa rodzaj produkcji rolnej, a tym samym i formy pracy, organizacji społecznej, zaspokajanie potrzeb biologicznych. Występowanie np. pięknych łąk pozwala na wypas bydła, a więc na prowadzenie gospodarstw hodowlanych. Środowisko geograficzne wpływa na cechy osobowości charakteryzujące człowieka mieszkającego na danym terenie. Innymi cechami odznacza się np. góral czy górnik. Środowisko geograficzne decyduje o sposobie zagospodarowania przestrzeni, np. miasta.
Człowiek żyjący w środowisku, chcąc zachować życie swoje i innych musi zapewnić sobie, dzięki pracy, odpowiednie warunki. W ten sposób powstają ekonomiczne podstawy życia społecznego. Składają się na nie narzędzia pracy, siły wytwórcze oraz stosunki produkcji.
Warunkom ekonomicznym życia zbiorowości, formom życia społecznego towarzyszy działalność umysłowa człowieka, twórczość intelektualna, artystyczna. W ten sposób tworzy się kultura. Jest to trzecia podstawa życia społecznego, obok podstawy biologicznej, do której zaliczamy także elementy geograficzne i podstawy ekonomiczne.
Co to jest kultura? Według J. Szczepańskiego ?Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom”. Do kultury należą idee, zasady moralne, wyobrażenia religijne, poglądy filozoficzni, doktryny społeczne, polityczne, zwyczaje, obyczaje, a także zabytki architektury, literatury itp.
Jak kultura wpływa na życie społeczne? Otóż kultura określa sposób zachowania członka danej społeczności, reguluje wrodzone popędy i skłonności. Ten proces uczenia człowieka właściwego zachowania w danej kulturze nazywamy socjalizacją. Przykładem tego procesu jest uczenie dziecka stosunku do osób starszych, sposób odżywiania, spędzania czasu wolnego. Ogólnie można powiedzieć, że w procesie socjalizacji członek danego społeczeństwa:
1) uczy się dyscypliny, panowania nad popędami i potrzebami, zaspokajania ich zgodnie z wymogami danego społeczeństwa,
2) przyswaja aspiracje,
3) gromadzi wiedzę i nabywa umiejętności pełnienia ról społecznych, np. pracownika, obywatela, kolegi,
4) zdobywa kwalifikacje zawodowe, umiejętności techniczne.
Oddziaływanie kultury na życie społeczne polega także na tym, że kultura ustanawia systemy wartości i kryteria wartości. Na przykład kultura niektórych zbiorowości szczególnie ceni rozwój intelektualny człowieka i w związku z tym zaleca zdobywanie możliwie najwyższego wykształcenia. Kultura innej zbiorowości ceni sobie natomiast praktyczne umiejętności i zaleca wobec tego wykształcenie zawodowe. Tworzone przez kulturą systemy wartości odnoszą się do wszelkich dziedzin życia.
Oddziaływanie kultury na życie społeczne polega również na tym, że kultura ustala wzory zachowania się, czyli reagowania, na określone sytuacje. Na przykład, jak należy przyjmować gości, jak się witać, żegnać, jak się zachować u lekarza, w szpitalu, sklepie. J. Szczepański podaje, że: ?Kulturowy wzór zachowania określa zatem, jak jednostka winna reagować na sytuacje uważane za doniosłe, dla niej samej i dla grupy, aby zachowywać się zgodnie z ?oczekiwaniami” i nie popaść w konflikt z innymi członkami grupy. Wzory postępowania są pewnymi schematami stosowanymi w określonych sytuacjach, najczęściej bezwiednie, gdyż są one czymś naturalnym”.
Działanie kultury polega również na tym, że wpływa ona na ustalenia ?modeli” czyli ideałów. ?Model ? według J. Szczepańskiego ? jest pewnym symbolicznym przedstawieniem czy też obrazem pewnego pożądanego stanu rzeczy, o którym wiadomo, że w rzeczywistości nie występuje, a który służy do oceny zjawisk i stanów rzeczy zachodzących w rzeczywistości”. Przykładem modelu jest wzorcowy sklep, poradnia, grzeczne dziecko, ideał osobowości, wzorcowa gospodarka rolna.
Jak więc widzimy życie społeczne, jego kształtowanie się, powstaje w określonych warunkach geograficznych, ekonomicznych i kulturowych.
Posted in