marzec 23rd, 2012 
admin Rodzina uważana jest za instytucję ogólnoludzką, występującą we wszystkich czasach i kulturach. Zdaniem socjologów we wszystkich społeczeństwach różnych czasów, niezależnie od ustroju społecznego, rodzina jest komórką zaspokajającą podstawowe potrzeby swych członków. Nie oznacza to, oczywiście, że rodzina’ miała zawsze taki sam kształt. Każde społeczeństwo kształtowało odpowiedni typ rodziny. Z tego też względu mamy różne definicje rodziny.
Przyjmujemy, że rodzinę można zdefiniować jako grupę osób połączonych stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim. Rodzina powstaje spontanicznie, jako wynik więzi emocjonalnych między partnerami.
Powiedzieliśmy wyżej, że każda grupa ma swoją strukturę. ?Struktura rodziny to stałe ramy, nie zawsze sformalizowane, wewnątrz których przebiega życie i zachowanie małżeńsko-rodzinne”. Do struktury rodziny zaliczamy: społeczne formy wyboru partnera, np. konieczność wyboru partnera z tej samej klasy społecznej (endogamiczny lub egzogamiczny charakter małżeństwa), wiek uznawany za odpowiedni do zawarcia małżeństwa, forma zawarcia małżeństwa (cywilna, religijna), liczba pokoleń w rodzinie. Innymi elementami struktury rodzinnej są: układ pozycji, ról, hierarchia władzy, autorytetu, struktura dziedziczenia majątku, władzy, nazwiska, cykle lub inaczej fazy życia małżeńsko-rodzinnego.
Wymienione elementy struktury rodziny stanowią podstawę do wyróżniania pewnych typów rodzin. I tak z uwagi na liczbę partnerów w małżeństwie, dzielimy małżeństwa na monogamiczne i poligamiczne. Pierwsze małżeństwo składa’ się z jednego mężczyzny i jednej kobiety. W drugim przypadku jest to związek jednego mężczyzny z kilkoma kobietami. Odmianą tego ostatniego typu małżeństwa jest małżeństwo jednej kobiety z kilkoma mężczyznami. Takie małżeństwo nazywamy poliandrycznym.
Drugim kryterium wyróżniania typów małżeństw jest zakres wyboru małżonka. Jeżeli małżonek został wybrany ze zbiorowości terytorialnej czy społecznej własnej to wtedy mamy do czynienia z małżeństwem endogamicznym, jeżeli natomiast partnerzy pochodzą z różnych zbiorowości to jest to małżeństwo egzogamiczne.
Małżeństwa mogą różnić się tym, kto sprawuje władzę. Jeżeli władza spoczywa w rękach mężczyzny, to jest to małżeństwo patriarchalne, jeżeli w rękach kobiety to jest to małżeństwo matriarchalne. Współcześnie wyróżnia się małżeństwo egalitarne., w których występuje równy podział władzy i obowiązków między żoną i mężem.
Jeżeli dziedziczenie nazwiska, prestiżu lub majątku dokonuje się w linii ojca, to mamy do czynienia z patrylineatem, jeżeli w linii matki ? z matrylineatem.
Jeżeli żona zamieszka w domu męża, to takie małżeństwo nazywamy patrylokalnym, jeżeli mąż zamieszka u żony, to małżeństwo jest matrylokalne.
Przy wyróżnianiu typów rodziny należy wziąć pod uwagę liczbę członków rodziny, głównie dzieci. Z punktu widzenia tego kryterium wyróżniamy rodziny mało- i wielodzietne. Liczba członków rodziny to także kwestia liczby generacji. Stąd mówimy o rodzinach dwu- i trzygeneracyjnych lub o rodzinie rozszerzonej. Rodzina rozszerzona to rodzina dwugeneracyjna, która żyje w codziennym stałym kontakcie z dziadkami, ale nie mieszka z nimi. Można też mówić o rodzinach pełnych i niepełnych, z uwagi na skład małżeństwa. Przyczyny niepełnej struktury małżeństwa mogą być różne. Jedną z nich jest śmierć któregoś z małżonków. W tej sytuacji dochodzi często do powtórnego małżeństwa, a wtedy mamy do czynienia z rodziną zrekonstruowaną. Niepełna struktura małżeństwa może wynikać z rozbicia małżeństwa, a wtedy mamy rodzinę rozbitą. W końcu może to być rodzina pozamałżeńska i w rezultacie powstaje rodzina samotnej matki. Różne mogą być typy rodzin. Możemy mieć np. rodzinę adopcyjną, rodzinę zastępczą lub zaprzyjaźnioną. Rodzi -?a adopcyjna to taka rodzina, która przyjmuje jako własne, dziecko pozbawione rodziny. Nadaje takiemu dziecku swoje nazwisko i przyznaje wszystkie prawa, jakie należą się dziecku naturalnemu. Rodzina zastępcza to taka rodzina, która posiadając własne dzieci, przyjmuje na wychowanie dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej. Rodzina zaprzyjaźniona to taka rodzina, która na niedzielę, okres świąteczny czy wakacyjny przyjmuje dziecko z domu dziecka.
Kryterium wyróżniania typów rodzin jest również źródło utrzymania rodziny, rodzaj wykonywanej pracy. I tak wyróżniamy rodzinę chłopską, robotniczą, inteligencką. Z uwagi na miejsce zamieszkania możemy mówić o rodzinie wiejskiej i miejskiej. Zajmowane postawy moralne przez rodziców dzielą rodziny na rodziny zdrowe moralnie i rodziny zdemoralizowane, a nawet patologiczne. Postawy rodziców wobec dzieci pozwalają na wyróżnienie rodzin o prawidłowych i nieprawidłowych postawach.
Każda grupa, a więc i rodzina, spełnia określone funkcje, to znaczy zmierza do realizacji celów i zadań ważnych dla członków grupy, rodziny, a także dla społeczeństwa. Są różne podziały funkcji rodziny. Można je między innymi podzielić na funkcje instytucjonalne, ważne dla życia społeczeństwa oraz funkcje osobowe. Do funkcji instytucjonalnych należy: funkcja prokreacyjna albo biologiczna, podtrzymująca ciągłość społeczeństwa, gospodarcza ? dostarczająca dóbr materialnych rodzinie, opiekuńcza, socjalizacyjna czyli wprowadzająca członków rodziny w życie społeczne, stratyfikacyjna czyli określająca przynależność do określonej klasy czy warstwy społecznej, integracyjna czyli jednoczącą, przez sprawowanie kontroli nad zachowaniami członków. Obok funkcji instytucjonalnych można wskazać na funkcje osobowe rodziny, wynikające z faktu bycia przez nią grupą. Wymienia się funkcję małżeńską, rodzicielską i braterską. Każda z tych funkcji zaspokaja potrzeby uczuciowe w wymienionych stosunkach (F. Adamski, 1981, s. 50?51). Funkcję tę można określić jako funkcję emocjonalną. Funkcja emocjonalna między małżonkami spełniana jest także jako funkcja seksualna.
Funkcje spełniane przez członków rodziny prowadzą do ukształtowania się więzi rodzinnej, jednoczącej wszystkich, a równocześnie wytwarzającej poczucie odrębności w stosunku do innych rodzin. Rodzaj więzi odpowiada jej funkcjom. Możemy wyróżnić więź: ekonomiczną, opiekuńczą, krwi, seksualną, kontrolną, klasową, kulturową, towarzyską, emocjonalną.
Rodzina dla jednostki jest grupą podstawową tzn. wyznacza ona zachowanie człowieka, kształtuje jego osobowość. Jeżeli członek rodziny świadomie identyfikuje się z nią, wtedy jest ona dla niego grupą odniesienia.
Posted in